Na oge eletrọnịkị nke oge a, nchebe cyber bụ isiokwu na-ekpo ọkụ. Chekwaa ebe obibi gị site n'ụzọ ise ndị a nzuzu iji nyere gị aka iguzogide mbuso agha. Mụtakwuo maka ichekwa okwuntughe, imepụta nkwado ndabere na mpaghara, ịkwado maka ozi dị nro, yana ụzọ ndị ọzọ iji chekwaa gị na ezinụlọ gị n'ịntanetị.
Chebe netwọk ikuku ikuku gị.
Njikọ Wi-Fi bụ isi ebumnuche maka ndị omempụ cyber. Gbaa mbọ hụ na ị gbanwee aha netwọkụ ikuku gị wee mepụta paswọọdụ echekwara echekwabara pụrụ iche nke anaghị eche ngwa ngwa. Ọzọkwa, ị nwere ike ịtụle iji usoro nchekwa dị ka WPA2 ma ọ bụ WPA3 iji chekwaa ozi gị n'aka ndị na-achọ ịbanye. Dabere na rawụta gị, ị nwekwara ike ịgbanyụ atụmatụ ịnweta ohere iji wedata ohere ọ bụla nke mbuso agha.
Kwado mmemme sọftụwia ọkụ na antivirus.
Nwụnye na ịgbalite antivirus na Akụrụngwa firewall kwesịrị ịbụ akụkụ dị mkpa nke atụmatụ nchekwa cyber nke ụlọ gị. Akụrụngwa mgbochi nje na-enyere aka n'ịchọpụta, chọpụta na ibelata nzuzo nzuzo. N'otu oge ahụ, firewalls na-enyocha okporo ụzọ webụ na-abata ma na-apụ apụ maka ọrụ enyo ma ọ bụ nke na-adịghị mma iji chekwaa ozi gị dị nro. Na mgbakwunye, na-enyocha oge niile maka ihe egwu nwere ike ịdị na ngwaọrụ niile ejikọrọ na netwọkụ gị. N'ikpeazụ, guzobe mmelite akpaka maka antiviruses gị na sistemụ na-agba ọsọ, na-enye nchebe kachasị mma megide ihe egwu nwere ike ime.
Chekwaa okwuntughe na aha njirimara siri ike.
Nchekwa okwuntughe bụ otu n'ime ihe ndị kachasị mkpa ma dị mkpa n'ichekwa njirimara ịntanetị na mmemme eletrọnịkị gị. Na-eji okwuntughe siri ike na mkpụrụedemede, ọnụọgụ na akara mgbe niile. Gbanwee okwuntughe gị kwa ọnwa ole na ole iji hụ na ọ nweghị onye ọzọ nwere ike ịnweta ozi gị. Nọgidenụ n'ụzọ doro anya maka iji otu aha njirimara na paswọọdụ maka saịtị ma ọ bụ ngwa dị iche iche, ebe nke a na-abawanye ohere nke imebi akaụntụ. N'ikpeazụ, tụlee iji nkwenye abụọ maka nchekwa ọzọ mgbe ị na-abanye na akaụntụ ndị siri ike.
Melite mmemme ngwanrọ gị mgbe niile.
Cheta na ị na-achọ mgbe niile maka mmelite mmemme ngwanrọ ọhụrụ, mgbe ụfọdụ gụnyere nchekwa na ebe nchekwa, iji rụkwaa adịghị ike ọ bụla dị. Hụ ya ka ọ rụọ ọrụ mmelite akpaka maka ngwaọrụ niile ejikọrọ na netwọkụ gị, dị ka kọmpụta laptop, desktọpụ, ekwentị mkpanaaka na kọmputa mbadamba. Idobe ngwa gị ngwa ngwa na-echebe gị pụọ na iyi egwu kachasị ọhụrụ na mwakpo malware, na-atụle na ọtụtụ ndị ọgbara ọhụrụ. mmemme ngwanrọ A na-eji usoro arụnyere arụ ọrụ maka igbochi ihe egwu dị na mpụga. Na-akwado mgbe niile faịlụ ma ọ bụ ozi nkeonwe ọ bụla iji hụ na ị nwere ike iweghachi ha ma ọ bụrụ na enwere mwakpo a na-atụghị anya ya.
Kụziere onwe gị na ndị ọzọ na omume kacha mma.
Ịmara maka omume dị mma maka nchekwa cyber dị mkpa iji chekwaa ụlọ gị site na mwakpo cyber. Gwa onwe gị na ndị ọzọ ebe usoro nchekwa ziri ezi mgbe ị na-eji netwọk, dị ka ịzaghachi ozi-e na-enyo enyo ma ọ bụ ịpị njikọ weebụ site na ndị na-ezigara amaghị. Ọzọkwa, etinyere m paswọọdụ echekwara nke nwere mkpụrụedemede ukwu na obere mkpụrụedemede, ọnụọgụ na akara iji mee ịkọ nkọ siri ike. Dị ka o kwesịrị, jiri nkwenye nwere akụkụ abụọ. N'ikpeazụ, zere ịchekwa ozi nwere mmetụta dị ka ozi nbanye na faịlụ ederede ma ọ bụ ndekọ.
Netwọk ụlọ echedoro na-egbochi ndị omempụ cyber, na-enye ndị ezinaụlọ gị ohere iji webụ ahụ n'enweghị nsogbu.
A na-echebe ụlọ gị na ngwaọrụ ejikọrọ na iyi egwu cyber? Ebe ọnụ ọgụgụ na-arị elu nke ụlọ nwere netwọk nke sistemụ kọmputa, usoro egwuregwu vidiyo, TV, mbadamba, ngwaọrụ smart, na ngwa wearable jikọtara na webụ, ọ dị oke mkpa iji hụ na e mere ihe kwesịrị ekwesị iji chebe onwe gị pụọ na mwakpo cyber na-emerụ ahụ. Obi dị m ụtọ na ị nwere ike ịme ụfọdụ usoro kwụ ọtọ iji welie nchedo netwọkụ ụlọ gị ma debe data gị n'enweghị ihe egwu.
Gbaa ngwa dị ọcha
Obibi na nchekwa nchekwa cyber malite na ihe ndị dị mkpa. Nke mbụ, ọ dị mkpa ijide n'aka na ngwaọrụ niile enyere ịntanetị, dị ka sistemụ kọmputa, ekwentị, na mbadamba, na-arụ OS kacha ọhụrụ, ihe nchọgharị ịntanetị na mmemme ngwanrọ nchebe. N'ụzọ dị otú a, akụrụngwa a nwere ike ịdị ọcha pụọ na ihe egwu ọ bụla na-emerụ ahụ ezubere iche maka netwọk ebe obibi gị.
Chekwaa rawụta ikuku ikuku gị
Mgbe ị na-enwe netwọk enweghị eriri na nchekwa na nchekwa obibi dị mma maka ọtụtụ ngwaọrụ iji nweta ịntanetị, ichekwa sistemụ kọmputa gị n'aka ndị omempụ dịkwa oke mkpa. Nchekwa cyber na nchekwa ụlọ na-amalite site n'ịkwado na rawụta gị na modem gị adịghị mma, gụnyere ịmepụta nkwenye paswọọdụ na nzuzo. Na mgbakwunye, ịgbalite firewalls mmemme ngwanrọ na ịhụ na mmemme antivirus nke sistemụ gị dabere na ụbọchị nwere ike inye aka na nchekwa megide mpụ cyber na-eji netwọkụ gị.
